اوليه عزرين واحيد
هاڠتڽ سچڠكير كوڤي، اي لبيه هاڠت لاڬي دڠن قيصه ڤڠحرامنڽ. والاوڤون كوڤي اداله مينومن اهلي صوفي، اي تتڤ تيدق ترلڤس دري تمڤياس كونتروۏرسي. ڤد ابد ک-16 احميد ڤاشا، ڬابنور مصر تله ممباڠونكن باڽق كداي كوڤي سباڬاي ڤروجيک عموم اونتوق مراءيه سوكوڠن ڤوليتيک.
مالڠڽ كداي٢كوڤي يڠ تومبوه دڠن باڽق اين تله منجادي تمڤت مشاركت عرب بركومڤول دان برهيبور. كسن دري ايت مسجد٢ سماكين كورڠ دكونجوڠي كران مريک لبيه سوک ممنوهي كداي٢ كوڤي درڤد ممنوهي مجليس٢ علمو دمسجد.
كأداءن اين تله منيمبولكن مسئله سوسيال دكالڠن مشاركت اسلام سهيڠݢ اخيرڽ ڤمرينته مڠلواركن فتوى حرام ترهادڤ مينومن كوڤي دان كداي٢كوڤي. نامون لارڠن ايت اخيرڽ دبطلكن ڤد تاهون 1524 اتس ڤرينته ڤڠواس تركاي عثمانيه ياءيت سلطان سليم I دان امام بسر محمد العبسود العمادي. كدواڽ تله مڠلواركن ڤرينته بوليه مينوم كوڤي.
والاوڤون بڬيتو ڤد بولن رمضان 1539، سموا كداي كوڤي دمصر تله دروبوهكن اتاو دأره توتوڤ سلاما ببراڤ هاري. سلطان مراد IV يڠ ممرينته ڤد كتيک ايت كمودين مموتوسكن اونتوق ملارڠ اداڽ كداي٢ كوڤي دان لارڠن اين دسوكوڠ ڤولا اوليه اهلي٢ اڬام. اكن تتاڤي اخيرڽ ڤڠواتكواساءن ايت ترلراي جوݢ كران ڤمينوم كوڤي اين اداله ڬولوڠن يڠ برڤنديديقن دان ممڤوڽاءي كدودوقن ڤوليتيک.
والاوڤون سموا اوسها٢اونتوق مڠحرامكن كوڤي ڬاڬل ماسيه سمڤت جوݢ اونتوق سلطان مراد IV، خليفه كراجاءن عثمانيه دقرون ک-17 منتڤكن حكومن ماتي اونتوق كسالهن بركاءيتن كوڤي.
سبب دحرامكن
سمنتارا ايت، دوكتور ياسير قاضي دالم ساتو واچان يڠ دڤتيق دري YouTube برتاجوق “Looking Back as We Look Forward” توروت مڽاتاكن “ليم راتوس تاهون دهولو دمكه، كوڤي يڠ منجادي مينومن روتين باڬي مشاركت عرب تله دحرامكن. سسياڤا يڠ دداڤتي مينوم مينومن اين بوليه دكناكن تيندقن دان بوليه دڤنجاراكن“
لارڠن ترهادڤ مينومن كوڤي توروت دسوكوڠ اوليه مجليس علماء، سهيڠݢ مريک برسام-سام مڠلواركن فتوى ڤڠحرامنڽ.
تمبهڽ لاڬي، انتارا سبب مڠاڤ كوڤي دحكومكن حرام كران ڤد ڤندڠن مريک اي مڠاندوڠي باهن توكسين يڠ بربهاي. كسن ڤڠمبيلن مينومن اين دكاتاكن ملالايكن سهيڠݢ منجادي كتاڬيهن.
رات٢ مشاركت عرب ڤد كتيک ايت سريڠ ككداي كوڤي دري كمجليس علمو دان كمسجد. ڤارا علماء مڽاتاكن كأداءن اين بوليه منداتڠكن ڬجالا تيدق صيحت سڤرتي برجودي دان ممبواڠ ماس، مک ايت اي تله دحرامكن.
كوڤي ڤد ايرا اول منريما تنتڠن هيبت دري ڤڠواتكواس اڬام. ڤمرينته مكه، مصر دان إسطنبول ڤرنه چوبا مڠحرامكن مينومن كوڤي كران اي مروڤاكن سسواتو يڠ بارو مريک تموءي ڤد وقتو ايت. علماء برديبت ڤنجڠ اونتوق مڠنل ڤستي سام اد كسن مينوم كوڤي ايت سام سڤرتي مينومن ارق.

ڤننتڠ٢كوڤي ممڬڠ كڤد فتوى٢ دان ڤندڠن كصيحتن مريک، ماناكالا ڤنچينتا كوڤي ڤولا ممڤرجواڠكن نس٢ مريک. ڤرديبتن اين بوكن سهاج مرونسيڠكن ڬولوڠن ڤڠواسا ماله جوݢ مليبتكن اورڠ عوام يڠ سريڠ كالي براماي-راماي مڽرڠ كداي كوڤي كران ترڤڠاروه دڠن ڤنداڠن٢ شيخ مريک.
بهكن ترداڤت جوݢ سبهاڬين ڤارا علماء سمڤاي برڤندڠن، كداي كوڤي ايت لبيه تروق درڤد كداي ارق. تمڤت٢ ترسبوت دشكي منجادي ڤوست٢ هاسوتن ممبنچي ڤمرينته.
دحلالكن مينوم
والاوڤون بڬيتو ترداڤت ساتو قيصه دمان ڤد سواتو مالم سلوروه علماء تله دكومڤولكن اونتوق بربينچڠ تنتڠ فتوى مريک مڠحرامكن كوڤي. كتيک ڤربينچڠن سدڠ برلڠسوڠ، مريک دهيدڠكن دڠن سجنيس مينومن.
سهيڠݢ ليوات مالم ڤربينچڠن برلڠسوڠ نامون مريک ككل برتناݢ. ساله سأورڠ درڤد علماء يڠ مننتڠ كوڤي مولا برتاڽ،
“اءير اڤاكه يڠ مريک مينوم اين سهيڠݢ مريک ماسيه راس برتناݢ دان تيدق مڠنتوق؟“
لالو ڤلاين يڠ مڠهيدڠكن مينومن ترسبوت مڠاتاكن اي اداله قهوا يڠ دكاتاكن حرام. اخيرڽ ڤربينچڠن مموتوسكن كوڤي حلال دمينوم. برداسركن كڤد قيصه اين جلس ياسير قاضي، انتارا ڤونچا اوتام مڠاڤ كوڤي منجادي حرام ڤد كتيک ايت كران كتقسوبن ڤارا علماء دان كران مريک يڠ تيدق ماهوكن ڤروبهن. دان اخيرڽ علماء منموءي جوݢ اجمع يڠ ڤد اساسڽ مينوم كوڤي اداله هاروس.
ماجوريتي علماء تيدق مراڬوكن لاڬي كحلالن مينومن كوڤي. والاوڤون ڤرنه اد يڠ مڠحرامكنڽ ترداڤت جوݢ دكالڠن ڤارا علماء يڠ مڠحكومكن اي حلال دمينوم سڤرتي شيد شيخ زكريا الانشوري، شيد شيخ عبدالرحمن بن زياد، شيخ زروق المالكي المغربي، شيخ ابو بكر بن سليم التاريمي دان راماي لاڬي.
مريک سموا مروڤاكن توكوه٢ بسر صوفي. تيدق هاڽ برفتوى بهكن مريک اد يڠ تله مڠارڠ كتاب يڠ ايسيڽ ممباحثكن خصوص مڠناءي حكوم كوڤي دان فاءيده ممينومڽ دأنتاراڽ عبدالرحمن بن محمد الادروس دالم ريساله اينوسي السفوه بي انفوسي القهوه.